P4C, 4 C ile felsefe demektir.
Peki bu 4 C nedir?
Critical (Eleştirel)
Creative (Yaratıcı)
Collaborative (İşbirliğine Dayalı)
Caring (Özenli)
P4C, Eleştirel, yaratıcı, işbirliğine dayalı ve özenli düşünme kavramları ile düşünmektedir. 1960'lı yıllarda Matthew Lipman tarafından temeli atılan P4C sokratik diyalog’a dayalı bir pedagojidir.
Sokratik yöntem, antik dönem Yunan filozofu Sokrates’in felsefi düşünüşü ve bilgiyi soru sorarak öğretme yöntemidir. Sokrates’in öğrencilerine bilgileri sorular sorarak öğretmesi Sokratik Diyalog adıyla bilinir. Eski Yunan felsefecilerin bir kısmının savunduğu insan zihninde her şeyin bilgisinin önsel olarak var olduğu fikrine dayanır. Bu anlamda sokratik sorgulamayla aslında karşısındakine yeni bir şey öğretilmemekte sadece bilinen anımsatılmakta ve tekrar bulunmaktadır. Kişide var olanı ortaya çıkarmaya dayalı olduğu için buna doğurtma yöntemi de denir. Klasik şekliyle sokratik yöntemde, önce muhatabının yanlış/eksik önermesini ele alan sorgulayıcı daha sonra da bu önermeyle çelişen örnek durumları açığa çıkartan sorular sorulur. Ardından bu yeni bilgi ışığında eski önerme yanlışlanır veya revize edilir.
Sokratik diyalog bize kendini Platon’un Menon diyalogunda gösterir. Sokrates’in konuyla ilgili bilgisizliğini önemsemesi aslında süreci başlatan en önemli noktadır. Amaç neyi bilip neyi bilmediğini bilmektir. Bilgi çağında yaşadığımız, bilgiye bu kadar yakın olduğumu 21.yy’da sokratik diyalog bize önemini yeniden hatırlatmıştır.
P4C ile sokratik biçimde soru sormak temel yöntemdir. Bu sorular yardımıyla soruşturan toplulukta bilgiler ortaya konur, soruşturan topluluğun soruşturma konusundaki bilişleri (otomatik düşünce, inançlar) açığa çıkarılır, işlevsel olmayan bilişlerinin geçerliliği topluluk tarafından incelenir, soruşturma konusu ile ilgili eleştirel, yaratıcı düşünceler gelişir ve değişik yaklaşımları dinleyen topluluğun yeniden düşünmesi çukuruna düşerek konuya olan tutumunu yeniden gözden geçirmesi sağlanır. Soruşturma aracılığıyla kişinin inançlarının geçerliliğini değerlendirmesini sağlar. Yerinde sorularla hem kişinin merakı uyandırılır, kişi bildiklerinden yola çıkarak bilmediklerini neyi bilip neyi bilmediğinin farkına varır.
Sokratik süreç yardımlaşmacıdır, işbirliğine dayalıdır. Kişinin kendisi için anlamlı ve yararlı yeni sonuç ve anlayışlara ulaşmasını sağlayabilir. Bu soruşturma sırasında olmak zorunda değildir. Soruşturma konusuna konu olan kavram hakkında çok emin olarak başladığı bir soruşturmayı, daha fazla soru ile bitirebilir. Bu yüzden Mathew Lipman, P4C ile ilgili başladığınızdan çok daha fazla soru ile bitireceksiniz ifadesini kullanır.
Sokratik diyalog’a dayalı soruşturma yapan bir topluluğun diyaloglarında;
Kavramlarla ilgili önyargıları farketme
Kavramları tanımlamaya çalışma
Kavramları inceleme ve değerlendirme, alternatiflerini bulma
Empatik olarak dinleme
Özetleme
Bilgi edinmeye dönük sorular
Daha derin anlamaya dönük sorular
Yorum Soruları
Analiz Soruları
Kavramları yeniden tanımlama
kendiliğinden gerçekleşir.
Bu diyaloglarda aslında, Eleştirel, Yaratıcı, İşbirliğine Dayalı ve Özenli Düşünme gerçekleşir.
Aslında bilgiye ulaşmak için derinlemesine düşünmenin, iletişim kurmanın, dinlemenin faydalarını soruşturan bir topluluk içerisinde rahatça görmek mümkündür.
Not: Bu yazı 26.07.2020'de Medium'da yayınlanmıştır.